5. “Хахуч”-аас LXIII байрлуу...

2008-аас 2009 оны хичээлийн улирал миний хувьд үнэхээр сайхан болж өнгөрлөө. Сонирхдог спортуудын хувьд бол бүүр ч сайхан, 100%-ийн амжилттайгаар өндөрлөж байна. Насаараа сурч, бэлтгэсэн ажлаа эхлүүллээ… шавь нар маань ч амжилт гаргаж энэ жилийн нийт төлвөлсөн ажил, зорьсон зорилтынхоо 70 гаруй хувийг биелүүлж амжлаа. Сонирхдог спортуудын хувьд 6 жил түрүүлээсэй гэж хүсэн хүлээж байсан LAL баг маань NBA-гийн аварга цолд хүрсэн явдал, Kobe Bryant-ын “final MVP” (Барселон баавгай Pau Gasol-ын анхны аваргын бөгж), FC Barсelona багийн маань одоо ч итгэж ядаж буй “хеттрик”, гайхамшигтай ялалтууд, A.Inesta-гын “happy birthday”… Б.Ганбат зааны 11 жил хүлээлэгсэн цагаан сарын түрүү… Тэгвэл шавь нарын маань хувьд Д.Жамсрандоржийн улсын заан цол (улсын олимпиадны мөнгөн медаль) нэмээд Баянхонгорын рекордууд, М.Буяннэмэхийн Энхболдын нэрэмжит улсын урлдааны тусгай байр авч Номгон сургуулийн рекорд амжилтыг шинэчлэн тогтоосон явдал, Н.Эрдэнэмаагийн poker (нэг доор 4 алтан медаль) болон улсын олимпиадад анги дэвшиж амжилттай ороцсон (манай аймгаас хамгийн сүүлд хэн ийм өндөр амжилт гаргасныг хэлж мэдэхгүй юм, лав л 1996 онд үүнээс өндөр амжилт гаргаж байсан) … гэх мэтээр үргэлжилсээр Н.Сэрчинмаагийн ЕШ-д амгийнхаа рекордыг эвдсэн амжилт дээр ирэв. Нэг жилийн хугацаатай рекорд боловч ямартай ч урьд нь хэн ч чадаагүй (ЕШ авдаг болсноос хойш гэж ойлгох байх шүү) гэдэг нь хамгийн чухал байх. Харин би түүнийг 76% авхуулахын тулд бэлдээгүй юм шүү, ийм дүн авах байсан юм бол гэртээ унтаж байгаад л тэр авах дуртай 57%-аа авна биз!!!
Хүүхдүүдээ цуглуулж аваад хичээл дөнгөж жигдэрч эхлээд байхад би нэгэн мэдэгдэл хийв. “энэ жилийн ЕШ-аар ийм ийм хүүхдүүд ийм ийм дүнтэйгээр эхний байруудыг эзлэнэ.” гэж айлдав. Мэдээж миний хэлсэн үг өвсөнд зураад хаясан шүдэнз шиг хурдан тархаж хүн бүрийн хариуцлагыг нэмэгдүүлж, өрсөлдөөн ширүүсч, намайг зөхвөн энэ мэдэгдлийг л хийсний төлөө аймгийн маань ЕШ-ын дундаж дүн ядаж 1%-аар өснө гэж тооцоолов. Мэдээж би бүх хүүхдэд хичээл заагаад аймгаар нь дундаж дүнг нь өсгөж чадахгүй биздээ. Өөрийн бэлтгэж буй хүүхдүүдийн дунд өрсөлдөөн бий болгож, ийм дүн авах ёстой гэсэн зорилт буй болгох давхар зорилготой байсан нь ойлгомжтой. Энэ жагсаалтыг тэргүүлэгч нь Сэрчинмаа байв. Урьдчилсан байдлаар тэргүүллээ гээд түүнд “хахуч” гэдэг цол хайралсан. Түүнийг би ээжийнхээ үргэлжлэл болж ЕШ-д тэргүүлээд өөртөө маш их итгэл олж аваасай гэж хүссэн ба миний хувьд Сэрчинмаа урьдны рекордыг эвдээд түрүүлэх нь ЕШ-аас 7 сарын өмнө илэрхий байв. Харин түүнийг түрүүлэхгүй гэж мэлзэх, түрүүлгэхгүй гэж шаралхах хүмүүс дэндүү олон байсан юм шүү!
Лидер байх нь хэзээд хариуцлага дагуулдаг. Харин түүнийг дааж явах нь лидерийн үүрэг байх ёстой. Лидер нь сайн байвал, лидер нь улам их хичээвэл тэр хамт олны амжилт өсдөг! Иймд лидер хүн өөртөө маш өндөр шаардлага тавьж зүтгэх хэрэгтэй! Би Selly-д “Лидер байвал чамайг хүн бүр дэмжинэ” гэдгийг ойлгуулахыг нэлээд хичээсэн!! Тэрээр сар бүрийн сорилуудад бараг бүгдэд нь түрүүлж, эцсийн сорилуудын 80 гаруй хувьд нь түрүүлж, 73% дунджлаад, ЕШ-д түүнийгээ баталж лидерийнхээ үүргийг тодорхой хэмжээгээр биелүүлж, үр дүнгээ ч үзэж чадлаа. Миний “А” үнэлгээ авна гэсэн итгэл ба дарамт, эргэн тойрны бүх хүмүүсийн хүлээлт, 2-р сургууль title авалгүй удсан хар статистик, өөрийнх нь “энэ жил дандаа унасан” гэсэн сэтгэлийн гүн дэхь эмээлт, өрсөлдөгч нарын атаархал, “чи 90 авч чадах юм уу?” гэсэн бассан асуултуудын хариуд “эхийг нь эцээхгүй, тугалыг нь тураахгүй” хэмжээний хариулт өглөө гэж би дүгнэж байгаа. Өөрийнх нь хийсэн бэлтгэл, хүссэн хүсэлд нь таарсан л үр дүн байх шиг санагдана. Дунд сургууль төгсөж буй хүн бүр ямар нэг хичээлээр 800 оноо авах нь хүсэл мөрөөдөл, зорилт тэмүүлэл, сургасан сургуульдаа төлж буй төлөөс, эцэг эхдээ барьж буй бэлэг, товчхондоо “үүрэг” байх ёстой. Тэгвэл Сэрчинмаа тэр үүргээ хамгийн хүнд хичээлийн төрлөөр биелүүлж (математикийн ЕШ бол Монгол улсад болдог хамгийн олон оролцогчтой тэмцээн байхаа), манай аймгаас урьд нь 6 хүүхэд 800 авч үзсэний тоог нэмэгдүүлэв. Мөн урьд 5 хүүхдийн авч үзсэн F биш дүнг авлаа. Уг нь гайхуулаад байх зүйл биш л дэ, хүн бүр л стандарт хичэлээрээ F биш дүн авч байж дунд сургуулиа төгсөх ёстой байх. Төрөлх сургуулийнхаа удаан жил хүлээсэн title-ийг авч рекордыг шинэчлэн тогтоолоо, цаашлаад аймгийнхаа рекордыг шинэчлэн тогтоосон гэсэн статистикууд хөврүүлсээр МУИС-ын эдийн засгийн сургуульд элсэн орох эрхтэй болов.
Нямдоржийн Сэрчинмааг аймгийн ЕШ-д түрүүлүүлэх нь миний хувьд үүрэг байлаа. Учир нь би хүсэл мөрөөдлийнхөө төлөө ажлынхаа гарааг дөнгөж эхэлж байгаа хүн, би хүсэлдээ хүрч алдартай “Ла Масиа” байгуулж чадна гэдгээ нотлохын тулд Selly-г сайн дүн авхуулах нь нэг үзүүлэлт болох тул зүтгэсэн, Selly маань ч дор хаяад эцэг эхийнхээ ачийг бодож сайн дүн авахаар хичээсэн. Үр дүнд ч хүрсэн. Гаднаас нь харахад тэрээр сайн амжилт үзүүлж олон рекорд амжилт тогтоосон мэт харагдаж байгаа. Тэгэхдээ түүний чадварыг бүрэн дүүрэн гаргуулж чадаагүй дээ, тийм хэмжээнд сургаж чадаагүй дээ би харамсаж байна. Рекорд амжилт тогтоохын хамгийн гол учир утга нь дараа үеийнхэн түүнийг эвдэхийн төлөө Selly-гээс илүү зүтгэж, түүнээс ихийг сурах шаардлага гарна. Энэ л түүний хойч үеийнхнийхээ өмнө байгуулж буй гавъяа, хүлээлгэн өгч байгаа шалгуур юм. Өөрийн чинь гараараа босгосон амжилтыг даваад очиж буй дүү нараасаа илүү байхын тулд дахиад хичээх нь та нарын үүрэг байх. Би өөрийгөө хөл бөмбөгийн багийн дасгалжуулагч гэж сэтгэвэл миний багийн довтлогч нь Selly байлаа. Довтлогч хүн талбай дээр гоол л хийх ёстой, бусад ажлуудыг бусад тоглогчид нь гүйцэтгэдэг. Довтлогч гоол хийж чадахгүй л бол “манай баг” хожихгүй. Тэрээр хангалттай олон гоол хийсэн боловч (бараг л бүх сорилд сайн амжилт гаргасан), би түүнийг илүү олон гоол хийх ёстой гэж шаардаж байв. Харин эргээд бодоход би ганц зүйл дээр алдаж. Талбай дээр довтлогч гоол хийхийн тулд түүнд сайн дамжуулагч байх ёстойг мэдсээр байж түүний авъяасанд хэт найдаад ганцааранг нь зүтгүүлээд байжээ. Манай сургалтын төвд түүнийг маш ихээр хичээх хэмжээнд шахаж өрсөлдөх хүн байгаагүй нь миний өмнөөс нэг “балай” өгүүлбэр хэлчээд л, title-даа найдаад тайван суугаад байх боломжийг түүнд олгосон. Эрүүл ухаантай хүн хэлмээргүй тэр “балай” өгүүлбэрээ үнэн сэтгэлээсээ хэлдэггүй гэж найддаг шүү!!! Зүгээр л өрсөлдөөнөөс зүрэхшээсэндээ эсвэл ялагдчихаад “шалтаг” болгож хэлдэг зүйл байх. Надаас сайн дасгалжуулагчийн гар дээр очихоороо үүнээсээ олон гоол хийхийг хүсэн ерөөре!
“Хахуч”-аас эхлээд “маамаа” хүртэлх арай л хэтэрхий олон хочтой түүнд Баянхонгор даяар алдаршсан Англи Монгол холилдсон хоч ч бий. “дээрлэхжил бай…” гэж хэлэх дуртай тэрээр “bi hicheenee” гэсэн хэт товчхон SMS нисгэнэ. Тойргийг заавал гортигоор зурах ёстой гэж үзэх ба бэлтгэлд дээр хийсэн бүгдээ нандигнан хадгалдаг нь “юу гэж боддог юм бол доо” гэсэн сонирхол төрүүлнэ. Миний багийн сайн довтлогч байсны чинь ачийг дүүгийн чинь амжилтаар хариулахын тулд өөрөөс шалтгаалах бүхнээ хийнэ гэдгээ амлая! Монголын энэ жилийн төгсөгчид дунд 62 ширхэг л мундаг хүн байдаг бусад нь “чавганц” гэдэг нь илт худлаа тул Сэрчинмаа маань “хахуч”-аас 63 (улсын хэмжэнд XLIII байр эзлэв, эхний 5 байранд л лав улсын аваргууд болон, олон улсын олимпиадны медальтангууд орсон байсан) шилдэг сурагчдын эгнээнд хүртлээ дэвшиж чадсаан гэдэг нь ойлгомжтой буйзаа. Одоо урд чинь цөөхөөн үлдсэн байна шүү, 62-хон… дахиад…