Одоо арай гэгээтэй зүйлийн тухай...

3-р бүлэг Монголын математик...

Бид хөлбөмбөг тоглоод амжилт гаргахад мөн ч хол байгаа нь уламжлалгүй, туршлагагүй, хэрэглэл материалгүй ... тул билээ. Харин бид мэдээлэл зүйг хөгжүүлэхэд бидэнд уламжлал буюу хөрс суурь бол байна. Аль хэдийнээ дэлхийд танигдан байр сууриа олсон Монгол математик гэж улсдаа шинжлэх ухааны хувьд тасархай тэргүүлэх байлгүй дээ... байгалийн шинжлэх ухааны суурь салбар нь маш сайн хөгжилтэй. Бид олуулаа болж, өрсөлдөөн бий болж, хөгжиж дэвшэхийн хэрээр туршлагажаад л явна. Хэрэглэл материал гэвэл бас ч гэж гаагүй ээ, бидэнд маш үнэтэй зориулалтын талбай бус сурагчид сурсан зүйлээ туршаад үзэж болох хэдэн ПС байхад л хангалттай.

Мэдээллийн технологийн чиглэлийн багш нар нь математикийн багш нараас суралцахаас эхлүүлээд мэдээлэл зүйн хороо (ММзОЗБХ) нь хүртэл математикийн хорооноос (ММОЗБХ) суралцах зүйл их байдаг. Монголд математик өргөн дэлгэр хөгжисөн. Сум сугрууль бүр ядаж нэг, зарим нь нэлээд хэдэн боломжийн хэмжээний багштай нь дээр, жилд МУИС МУБИС ... яг энэ салбарт хангалттай олон боломжийн хэмжээний багш бэлтгэн зах зээлд нийлүүлж байна. Бүх хөтөлбөр, сургалт нь батлагдаж... математикаар элсэлтийн шалгалтаа авдаг байгалийн ухааны салбар сургуулиуд өөрөөр хэлбэл хүний зөвхөн математик чадварыг нь л шалгаж авдаг сургуулиуд маш олон байна. Оюутан бологсдыг бараг 80% нь ямар нэгэн байдлаар математик оролцсон шалгалтны үндсэн дээр их сургуульд элсэн орж байгаа байх. Олон улсын математикийн олимпиадад өөрийн гэсэн орон зайтай (50 гаруй медаль авсан...), гадаадын том том сургуулиуд төгссөн болон гадаад хийсэн бүтээл нь үнэлэгдсэн олон шилдэг математикчид энэ шинжлэх ухааныхаа ирээдүйн төлөө үргэлжлүүлэн ажилласаар л байна. Гэтэл яг үнэнэдээ бол мэдээллийн технологийн чиглэлээр манайд гялтайх зүйл нэгээхэн ч байхгүй, шинжлэх ухаан нь харин их хүртээмжтэй даяарчлагдсан шинжлэх ухаан юм байна л даа. Гадныхны ололт амжилтыг бид амьдралдаа шууд хэрэглэж болдог, үүнийг л бид мэдээлэл технологжсон улс болчихсон шүү гэж "эндүүрмээргүй" байх юм.

Монголд хөлбөмбөг үүсээд 70 жил болсон гэнээ, энэ жил холбоо байгулагдасны 50 жил болсон. Гэтэл бид энэ хугацаанд амжилт огт гаргасангүй, гаргах ч болоогүй гэдэг нь ойлгомжтой байгаа. Гэтэл бид 60-аад оны сүүлчээр харийн бас нэгэн спортын салбарт цөмрөн орж гайхалтай гэж хэлж болох амжилт гаргаж дэлхий нийтийг алмайруулсан. Монгол бөхчүүд дэлхийн дэвжээн дээр очоод суйлаад, гар ачаад, нохой мордоод... ойдовдоод ирэхээр урьд өмнө харж байгаагүй дэлхий нийт шоконд орж, нэг хэсэг л учраа олохгүй тэвдсэн. Одоо тэд манай барилдааны бүх аргыг сурч аваад хөгжүүлсэн, харин бид яг байрандаа үлдсэн. Чөлөөтийн дэлхий аваргад 1 жил 2 хүн дэлхийн аварга болж, дэлхийд эх орноороо 4-р байранд хүртэл жагсаж үзэж байлаа шүү дээ. Гэтэл одоо бүх барилдаанаа судлагдаад дууссы дараа, гадныхны хэвтээгээс барилдах энээ тэрээ гэсэн улиг болсон юмнуудыг сурууд л явж байна... Жүдогийн холбоо шинэ удирдлага зохион байгуулалтаар ажиллаж харин сүүлийн жилүүдэд амжилт гаргаж олимп, дэлхийн аваргатай болоод байна. Бид яагаад бөхөөр олимпын аваргатай болж, бас олон том амжилтыг гаргаж чадваа (сүмо ч бас хамаатай)... хариулт ердөө амархан. Бидэнд үндсэний бөх гэж агуу уламжлал хөрс суурь байгаа. Монголын эдийн засаг бол яг хөлбөмбөг шигээ огт хөгжихгүй, оюу толгойгоо мэрээд ч хөгжихгүй (уучлаарай эдийн засагч болох гэж байгаа хүмүүсээ...) байхаа. Харин Монголд мэдээллийн технологийн чиглэлийн шинжлэх ухаан бол бөхийн спорт шигээ хөгжих бүрэн боломж байна. Бидэнд үндсэний бөх шиг агуу уламжлал, хөрс суурь буюу сайн хагжилтэй суурь шинжлэх ухаан математик байгаа нь бид хөгжиж чадна, дэвшиж чадна гэдгийг шууд ойлгуулна. Монгол хүүхэд бүр барилдах эвсэлтэй зөв өрөөд л зогсож чаддаг, барилдах гэдэг нь бүүр цусанд нь шингэсэн байдаг юм шигээ (Ямар ч Хятад хүүхэд бол теннисний цохиур бариад зөв өрөөд зогсдог гэсэн). Яг үүнтэй ижлээр Монгол хүүхэд бүр хар багаасаа нэвширтлээ математик заалгаж, математикаар элсэлтийн шалгалт өгч, маткматик ашиглан мэргэшиж... математикаар "дүнгээ гаргуулдаг"!... Уг нь бараг цусанд нь математик шингэтэл нь төрийн бодлогоор нүдэж байгаа биз.! Одоо тэгээд 100 жилийн дараа ч юмуу бүх монголчуудын цусанд барилддаг шигээ математик шингэх байлгүй дээ. Ингэж их математик сургаж байхад... харин сургуулийн бүх багш сайн биш байгаа нь л эрээвэр хураавар сурагчид төрж, багш нар маань хүүхэд сургахын төлөө биш талхны мөнгө олохдоо арай илүү анхаарснаас болж улсаараа математикч болох төлвөлгөө нь саармагжаад байгаа юм.

Эдийн засагч болохын тулд л 16 жил (дунд сургуульд 12, их сургуульд 4) зөвхөн математик сурах ёстой нийгэм л Монголд үүлчилж байна шүү дээ. Харин миний ойлгосноор бол эдийн засгийн багш нар их муу юмуу даа янз нь. Тэд олигой байсан бол тэдний гар дээрээс сайн эдийн засагчид төрж, энэ баян Монгол улсын эдийн засгийн хөгжил урагшилсан л баймаар юм. Ийм сайн математикийн шинжлэх ухаантай улсын ийм олон жил зөвхөн математик заалгасан эдийн засагчид маань юу сураад, юу хийж бүтээгээд байна даа?... Мэдээлэл зүйчид бол залуу байна л даа, тэдэнд сайжрах цаг зав бол байна. Хажууд нь бэлэн дуурайгаад хөгжих загвар шинжлэх ухаан нь байна. Одоо харин бид өдрийг өдөр гэж бодолгүй, шөнийг шөнө гэж бодолгүй хөгжиж урагшилсаар л байх хэрэгтэй... тэнд л хүрнэ дээ ... тэр цагт ядаж миний хүүхэд надаар бахархах байлгүй дээ.

Дурсагдах билээ гээд аргаа бараагүй
Дутуу билээ гээд хүнээс хуулаагүй
Аминдаа зөв ясны чинь төлөө
Амьдрал биш юмаа гэхэд үхэл чамд баярлана... (Бавуугийн Лхагвасүрэн)

(дундаа орж байна уу даа...)