Дахид цааш нь үргэлжлүүлнээ...

2-р бүлэг. Дахиад нэг 180...

Би хамгийн эхэнд Монгол улсын дэлхийд 180 орчим байр эзэлдэг 2 зүйл байдаг тухай дурьдсан. Нэг нь энэ байрнаасаа хөдлөхгүй тухай мөн ярьсан энэ удаа үлдсэн 180 буюу эдийн засгийн хөгжлийн тухай биш огт өөр гуравдагч 180 орчим буюу 21-р зууны шинжлэх ухаан болох мэдээллийн технолог ба мэдээлэл зүйн шинжлэх ухааны тухай яринаа. Мэдээж ялгаж салгаж ойлгох нэр томъёоны ч хүртэл асууал байгаа. Жишээ нь би жаахан "тиймэрхүү" нөхөрт бол "би мэдээлэл зүйн олимпиадны аварга багш" гэж хэлэхгүй л дээ, яагад гэвэл тэд намайг 10 хурууны бичээч багш юм байна, энэ багш word excel-ээр лут мэргэшсөн нөхөр байх нь гэж шууд ойлгох ба хүүхдээ мэдээлэл зүйн сургалтанд явуулъя! орчин үед энэ интернет ... энээ тэрээ гээд их хэрэгтэй зүйлүүд олон байна гэх эцэг эхчүүд ба хүүхдүүд олонтаа тааралдах нь миний хамаг дургүйг хүргэнэ. Намайг бас муухай доош нь хийж байгаа "лүднүүд" шүү...

Шуудхан хэлэхэд Монголын хөлбөмбөг мэдээлэл зүйн шинжлэх ухаан 2 нь яг адилхан байгаа юм шүү дээ. Хэн нэгэн сайн хүн төрөөд залгамж холбоогоо ч бэлдэж амжилгүй Олон улсаас 2 шавь нь медаль аваад бурхан болсон зэргийг эс тооцвол бидэнд гялтайх юм нэгээхэн ч үгүй. Монгол хүний бичсэн лут програм гэж та нар дуулсан уу?! хуулж л чадна уу гэхээс зохиож бол чадахгүй дээ... Одоо олон хүн надад хэлдэг юм, мэдээлэл зүйд математик хэрэггүй гэж. Мэдээлэл зүй болон програмчлалд математик хэрэгтэйн дээдээр хэрэгтэй, Монголд хэрэглэхгүй байна гэдэг нь зайлуул даа математикийн хөгжлөөс хол хойно байгаагийн дээр мэдээлэл технологоо авч яваа хүмүүс нь түүнийг ойлгохооргүй "доод түвшинд" байна гэсэн үг!

Ерөөсөө яг хөлбөмбөгийн хөгжил шиг гэж ойлгож болно. Өндөр хөгжилтэй орнууд математик ашигладаг байж таараа (зориулалтын талбайд тоглодог байж таараа) манайхан зүгээр л бэлэн юм хуулсан шигээ л, хүнийг дурайлгасан шигээ л... (шороон талбай дээр тоглоод л...) явж байгаа. Тэгээд манай улсын гудманд бөмбөг өшиглөөд л хэзээ нэгэн цагт К.Роналдог шиг болно гэж мөрөөдөөд гүйж яваа олон балчир хүүхдүүд байгаа яг тэдний адилаар би гэдэг хүн хэзээ нэгэн цагт Монгол улс өөрийн гэсэн бренд программтай, олон том "жинхэнэ" программисттай болно гэж тэр балчир хүүхдүүдийн адил мөрөөддөг, түүний төлөө зүтгэдэг. Манай тэр балчируудын мөрөөдөл бол их л хол гэж би тайлбарласан. Харин бидний мөрөөдөл хэр бодит бэ?

Хөлбөмбөг тоглож сурахын тулд зориулалтын талбай дор хаяж бүх аймгийн бүх хороодуудад үүсэх ёстой бол үүнийр адилаар мундаг программист бэлтгэхийн тулд бүх дунд сургуулиудад (их сургуулиуд ч ижил) боломжийн хэмжээний номын дуу сонссон багш нар байх хэрэгтэй.Одоо бүх сургуулиудад л боломжийн хэмжээний ядаж нэг математикийн багш байдаг даа яг тэрэн шиг. Бид зориулалтын талбайд хүүхдүүдийн хөлбөмбөг тоглуулбал ирээдүйтэй шиг бүх сургуулиудад боломжийн багш нар жигд тархаж хүүхдүүдийг олноор бэлтгээд тэр дундаас шалгаран гарсан нь сайчууд нь сайн сургуульд сурч (Улаабаатарын арай том хөлбөмбөгийн багт тоглож), болж өгвөл гадаадад сурч (арай өндөр түвшний гадны лигт тоглож)... байж бид сайн программистуудтай болох байх (сайн хөлбөмбөгчидтэй).
Одоо яадаг гэхээр 80-аад оны сүүлчээр Оросод ч юмуу хэдхэн хоногийн курс маягийн юманд сурсан хөхдүүдийн бэлтгэсэн 90-ээд оны цэвэр Монгол фартизанууд, тэдний бэлдсэн миний үеийн арай мэдээлэлжсэн жулдрайнууд (дунд нь би ч багтаж таараа)... гэсэн ангилалд л байх шиг байна. Тэгэхдээ үсрэнгүй хөгжингүй зөв голдирлоороо яваад байгаа юм байхгүй... Их сургуулийн багш нар нь л гэхэд фартизанууд ноёлосон жулдрайнууд дагалдсан ... зарим нь өөрсдийгөө мундаг гээд шинжлэх ухааны хөгжил гэж юмыг мэдэхгүй болохоороо "андуурсан" байдалтай л байна.Жулдрайнууд арай боловсронгуй жулдрай л бэлдэнэ үү гэхээс (өмнө байсан шигшээ багаа арай хүчтэй болгоно уу гэхээс) олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдөх хэмжээний программист (дундаж улсын лигийн багт уригдах хөлбөмбөгчин) бэлдэнэ гэдэг үнэн худлаа.

Тэр их сургууль чинь зайлуул гэж уг нь (Улаанбаатарт байдаг, насанд хүрэгчидийн баг) боложмийн хэмжээнд хүрсэн сурагчдыг оюутан болгож хүлээж аваад цааш нь сургаад (багтаа тоглуулаад) цааш хөгжүүлэх ёстой байтал дунд сургуулиудын хийгээгүй, хийх боломжгүй ажлыг нь нөхсөөр байгаад (өсвөр үеийн хөлбөмбөгчид шороон дээр л тоглож өссөн, зүлгэн дээр тоглох боломж тэдэнд огт байхгүй) өөрөөр хэлбэл өсвөрийн тамирчдаа ганц 2 байдаг ногоон талбай дээр тоглуулж дасгах гэсээр байгаад яг мэргэжлийн програмисст болдог нас цаг нь дуусчихдаг (яг мэрэжлийн тамирчин болох нас нь) ... Жишээ нь гэхэд бидний дундаас төрсөн хамгийн том программист Доржоо, гэвч бид 2 ердөө 10 орчим жил л энэ шинжлэх ухаанаар хичээллэж байна. Өөрөөр хэлбэл бид 14 15 хүрсэн хойноо хөлбөмбөг тоглож эхэлсэн гэсэн үг. Ла Масиа мэтийн сургуульудад өнөөдөр 8 настайгаас ч юмуу хүүхдүүд тоглож байна. Доржоо бид 2 гэхэд л бусад хөгжил өндөртэй орны мэдээлэл технологийн мэргэшсэн сургуулиудын 10-р ангид ч тэнцэх эсэх нь эргэлзээтэй. Тэд мэргэжлийн том програмисст багш гараар хичээл заалгадаг (мэргэжлийн хөлбөмбөгийн дасгалжуулагчдын удирдлаганд дор бэлтгэл хийдэг) Бидний боломж бололцоо зав хугацаа үнэхээр ингэж таарсан юм шүү... Бид мэдээж хэрэндээ л хичээсэн гэвч Роналдо Рүүний 2 шиг хөлбөмбөг тоглож сурахгүй гэдэг нь л хэнд ч ойлгомжтой шүү дээ. Тэдэнд агуу уламжлал, агуу хөгжилтэй орчин байсан түүнийгээ түшиглээд сайн хөлбөмбөгчид болсон бидэнд бол Монголын нүүрийг тахалсан Лхүмбэнгарав (шигшээ багийн ахлагч) шиг Ганзорииг багш маань болон Баянхонгорт бүрхэг ирээдүйтэйгээ эвлэрч чадаагүй Нямдаваа багш маань... (Доржоод гадаад ганц нэг жижиг лигт банз халаасан цөөн мэргэжлийн багш байдаг байх) л байлаа шүү дээ. Тэд бол курс төгссөн анхны хараацайнуудын гар дээрээс төрсөн фартизанууд, бид тэдний бэлдсэн жулдрайнууд ... Тэгэхдээ л бид 10 жил сурчаад дахиад цааш зүтгээсээр л явна. Сонгосон зам маань болохоор эцэсээ хүртэл зүтгэнэ. Гэтэл бидний дэргэд ердөө 4-хөн жил хальт мөлт их сургууль шиг юманд жулдрайнуудаар хичээл заалгаж төгсөөд өөрийгөө програмист гэж цээж балбах хүн заахаасаа аваад л байна, би тэдний өмнөөс ичдэг ч тэд өөрсдийгөө ойлгохгүй тул яаж ичих билээ. Толинд л харахгүй л бол хамар дээр наалдсан хөөг харж чадахгүй шүү дээ.

Бидний олон улсад зөвшөөрөгдсөн програмисст бэлдэх ажил ердөө л энгийн зүйлүүдээс эхэлнэ. Ядаж улсын олимпиадаа шударга, чанартай, зөв сайхан зохион байгуулаад (улсын аварга шалгаруулах хөлбөмгийн тэмцээн сайхан болж байж бид цаашдын тэмцээнийг бодно) хэвших хэрэгтэй. Дандаа л хулгайн бодлого бодож, бодож ч гэж дээ хэн сайн хуулах бэ? гэдэг тэмцээнд ормооргүй байна ш дээ. Хөлбөмгийн шүүгч нь отон тоглолт гэж огт мэддэггүй бол алиа юм болно биздээ яг тэрэн шиг л байна ш дээ одоогийн олимпиадууд. Улсын аваргад сайн тоглосон хүнээ улсын шигшээд авч гадаадын тэмцээнд оролцдог биздээ. Гэтэл шүүгч муугаас элт отон тоглолтоор баахан гоол хуссан худлаа гаруудыг л явуулна, тэд очоод отон тоглолтонд орж туг өргүүлсээр байгаад л буцаж ирнэ...
Хэзээ нэг хороолол, хороо бүр маань хөдбөмбөгийн зүлэгтэй болж (бүх сур боломжийн хэмжээний багш нартай болж) хүүхдүүд нь бэлтгэл сайн хийж (тэр багш нар боломжийн орчинд хүүхэд бэлтгэж), улсынхаа том том багуудад тоглож (их сургуульд сурч), тус баг нь сайн дасгалжуулагчтай болж (тус их сургууль нь сайн багштай болж), тэндээс улсын сайн шигшээ баг бүрдэж (олон сайн програмист төрж), тэд олон улсын тэмцээнд сайн тоглож (олон улсын түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдөх программ бичиж)... яван явсаар дэлхийн аварга баг болж (дэлхийд хамгийн хүчирхэг мэдээлэл технологчсон улс болж) үндэстэн даяараа барялах юм бол доо (улсаа хөгжүүлэх) ?...

Монголын мэдээлэл зүйчдийн ухаан нь цуцалтгүй, компьютер нь гацалтгүй байх болтугай...

(дуусах хаа ч байсан...)